Инфрақұрылымдық сын-тегеурін: Қазақстанның элеватор жүйесі бұршақ және майлы дақылдардың рекордтық өнімін қабылдауға дайын ба?

Қазақстанның аграрлық секторы тарихи өзгерістерді бастан кешіруде: фермерлер дәстүрлі бидайдан жоғары маржалы бұршақ және майлы дақылдарға жаппай көшуде. Алайда егіс алқаптарының күрт ұлғаюының артында жинау маусымында фермерлер үшін дағдарысқа әкелуі мүмкін елеулі қауіп бар.

Нарықтың жаңа жағдайына инфрақұрылымның дайын еместігі мәселесін Agrosearch компаниясының бас директоры Жеңіс Шаймерденов және Қазақстан астық одағы (ҚАО) Аналитика комитетінің жетекшісі Евгений Карабанов эксклюзивті подкастта талқылады.

Егіс алқаптарының жедел әртараптандырылуы балама дақылдардың бумына әкелді. Биыл бұршақ дақылдарының көлемі 59%, ал майлы дақылдар — рекордтық 46% өсті. Евгений Карабановтың айтуынша, бұл жағдай қолданыстағы сақтау жүйесіне бұрын-соңды болмаған жүктеме түсіріп отыр. «Біздің астық қабылдау кәсіпорындарының инфрақұрылымы негізінен бұршақ және майлы дақылдарға бейімделмеген», — деді ол. Бұл, әсіресе жаңбырлы орақ кезінде, өнімді жедел кептіру мен қалыпқа келтіру қажеттілігі туындағанда, үлкен мәселелер тудыруы мүмкін.

Бұл жүйелік мәселені шешу үшін мемлекет қарсы шараларды әзірлеуде. ҚАО өкілінің айтуынша, қазір Ауыл шаруашылығы министрлігімен бірлесіп, қолданыстағы элеваторларды қайта құру және бұршақ пен майлы дақылдарды қабылдауға бейімделген жаңаларын салу бағдарламасы әзірленуде. Негізгі басымдық қолданыстағы астық қабылдау пункттерін жаңғыртуға беріледі.

«Бұл кез келген жағдайда ашық далада жаңа элеватор салудан арзан», — деп түсіндірді Карабанов. Мұндай тәсіл бар инфрақұрылымды — теміржол және автокөлік жолдары, зертханалар, таразы кешендері мен әкімшілік ғимараттарды — пайдаланып, шығындарды едәуір азайтуға және процесті жеделдетуге мүмкіндік береді.

Бағдарламаның мақсаты — шектеулі қаржы ресурстарымен барынша тиімділікке қол жеткізу, Солтүстік Қазақстан, Ақмола, Қостанай және басқа да негізгі аграрлық өңірлерді қамту.

Мәселенің өзектілігіне қарамастан, жедел шешімдер күтілмеуі тиіс. Карабановтың бағалауынша, бағдарлама әлі «қалыптасу кезеңінде» және іс жүзінде келесі жылдан ерте жұмыс істей алмайды. Жоба мемлекеттік қаржы институттарының «арзан және ұзақ мерзімді» қаражаты есебінен қаржыландырылады деп күтілуде.

Осылайша, табысты әртараптандыру Қазақстанның аграрлық саласының алдына жаңа сын-тегеурін қойды. Фермерлер рекордтық өнімге дайындалып жатқанда, бүкіл сақтау және логистика жүйесі шұғыл жаңғыртуды күтіп отыр, оған аграрлардың табысы мен жаңа экспорттық нарықтардың болашағы тікелей байланысты болмақ.

Евгений Карабановпен эксклюзивті сұхбаттың толық нұсқасын YouTube-арнамыздан көре аласыздар