Трамптың сауда соғысы: аграрлық логистикаға төнген қатерлер мен жаңа мүмкіндіктер

АҚШ президенті Дональд Трамп бастаған сауда саясаты жаһандық сауда ағымдарының құрылымын өзгертуді жалғастыруда. Жаңа тарифтер мен шектеулер жаһандық логистика мен теңіз тасымалдары үшін кедергілер ғана емес, күтпеген мүмкіндіктер де туғызуда. Бұл туралы GLOBAL OCEAN LINK компаниясының баспасөз қызметі сәуір айының басында коммерциялық директор Владимир Гузьдің пікіріне сілтеме жасай отырып хабарлады.
Сарапшының айтуынша, сауда тосқауылдарының енгізілуі тұтынушылар мен бизнесті қысымға алса да, теңіз көлігі қызметтеріне деген сұранысты парадоксалды түрде арттыруы мүмкін. Бұл жеткізу маршруттарын қайта құру және жаңа жағдайларға бейімделу қажеттілігімен байланысты. Алайда Гузь бұл тұжырымдарды логистика саласындағы алдын ала бақылаулар ретінде қабылдау керек екенін, әрі қарай нақтылауды қажет ететінін атап өтті.

Қаржы нарықтары жағдайдың салдарын шын мәнінде көрсетіп отыр: халықаралық сауданың ірі ойыншыларының акциялары құлдырауда. Алдыңғы қатарлы кеме қатынасы компанияларының капитализациясы 10%-дан астамға азайған. Гузьдің түсіндіруінше, бұл жаңа шектеулерге байланысты жаһандық сауда көлемінің қысқаруымен байланысты болуы мүмкін, бұл өз кезегінде бағаның өсуіне және экономикалық белсенділіктің баяулауына әкеледі.
Сарапшы Қытай – АҚШ арасындағы негізгі сауда бағытына ерекше назар аударды, бұл бағыт тарифтік саясаттың күшеюіне байланысты қысымға ұшырап отыр. Оның пікірінше, логистикалық операторлар шығындарды азайту үшін еуропалық нарық сияқты балама бағыттарды іздеуі керек.

Сонымен қатар, Гузь бұл өзгерістердің Украина үшін белгілі бір әлеует әкелуі мүмкін екенін атап өтті. Оның айтуынша, көптеген елдер 60% кедендік алымға тап болып жатқанда, украин өнімдеріне небәрі 10% тариф салынады, ал ЕО үшін бұл көрсеткіш 20%. Бұл айырмашылық АҚШ нарығында еуропалық өнімдермен бәсекеге түсетін қосылған құны жоғары украин тауарлары үшін бәсекелік артықшылыққа айналуы мүмкін. «Егер 10%-дық айырмашылық өз рөлін атқарса, бұл біздің Америкаға экспортты арттыруға серпін беруі мүмкін», – дейді сарапшы. Алайда ол бұл факторлардың нақты әсері нарық бейімделе келе ғана көрінетінін атап өтті.

Сол уақытта, Дональд Трамптың сауда саясаты Қазақстанға шектеулі болса да, сезілерлік әсерін тигізуде. АҚШ Қазақстаннан экспортталатын кейбір тауарларға (мысалы, фосфор мен бидай глютені) 27% кедендік алым енгізді, бұл Америкаға экспорттың небәрі 4,8%-ын (1,97 млрд доллардың 95,2 млн доллары) қамтиды. Негізгі экспорттық тауарлар – мұнай, уран және металдар – жеңілдіктер тізімінде қалды, бұл соққыны жұмсартты. АҚШ Қазақстан үшін басты сауда серіктесі болмаса да (экспорттың 2,4%-ы, импорттың 3,4%-ы), жаһандық шектеулерден кейін импорт бағасының өсуі тұтынушыларға әсер етуі мүмкін.

Сауда ағындарының қайта бөлінуі логистиканы Еуропаға бағытталған Орта дәліз (Middle Corridor) арқылы қайта құрылымдауға мәжбүрлеп отыр, бұл қосымша инвестицияны талап етеді. Аграрлық сектор шикізат үшін берілген жеңілдіктердің арқасында АҚШ нарығында мүмкіндіктерін сақтап қалуда, алайда бұл жалпы экономикаға әсері аса үлкен емес. Қазақстан шикізат бағасының құбылуы сияқты жанама тәуекелдерге назар аударуы керек.

Осылайша, Трамптың сауда саясаты аграрлық логистика алдында күрделі міндеттер қойып отыр, бірақ сонымен қатар жылдам бейімделе алатындар үшін жаңа мүмкіндіктер ашуда.