Қазақстанда мал шаруашылығын субсидиялау жүйесі қайта қаралуда

ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі жанындағы Қоғамдық кеңестің отырысында мал шаруашылығын мемлекеттік қолдаудың жаңа моделіне көшу перспективалары талқыланды. Негізгі мақсат — субсидиялардың тиімділігін арттыру және жүйелік тәуекелдерді, соның ішінде сыбайлас жемқорлықты жою.

Іс-шараға Ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаров, Қоғамдық кеңес төрағасы Геннадий Зенченко, салалық бөлімшелер мен сарапшылар қауымдастығының өкілдері қатысты.

Министрліктің мәліметінше, 2024 жылы мал шаруашылығының жалпы өнімінің нақты көлем индексі 103,6% болды. Алайда ведомство бұл көрсеткіштер саланы жаңғыртуды бәсеңдетуге себеп болмауы тиіс деп санайды.

Басты назар — Мемлекет басшысы мен Үкімет айқындаған міндеттерге бағытталған. Бұл міндеттерді іске асыруда аграршылардың пікірі ескерілуі керек. Вице-министр Аманғали Бердалин қазіргі селекциялық жұмыстарды қолдау механизмінің орнына келетін жаңа субсидиялау моделінің негізгі ережелерін таныстырды. Қолданыстағы жүйе тиімсіз әрі жемқорлыққа бейім деп танылды.

Негізгі жаңалықтардың бірі — бұқаларды бордақылау алаңдары мен ет өңдеу кәсіпорындарына тапсыру кезінде субсидия нормативтерін арттыру. Бұл шара тауарлық өндірісті ынталандырып, мал тұқымының сапасын жақсартуға бағытталған.

Сондай-ақ, асыл тұқымды жас малды өсіруге кеткен шығындарды өтеу ұсынылады. Ведомство өкілдерінің айтуынша, бұл тәсіл шаруашылықтарға ақпараттық жүйелермен жұмыс істеуді және тұқым мен қолдан ұрықтандыру қызметтерін сатып алуды жеңілдетеді.

Қыс-көктем мезгілінде қошқарларды бордақылауға маусымдық өткізуге ерекше көңіл бөлінді. Бұл шара өндірістік циклдарды тегістеуге және нарықта өнім ұсынысын тұрақтандыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, ұсақ мал шаруашылығы, соның ішінде жұқа жүнді бағыттағы асыл тұқымды қой өсіруді дамыту үшін шығындарды өтеу және жүнді өңдеуге өткізудегі бағаны арзандату арқылы қолдау көрсетіледі.

Реформа аясында жылдық мөлшерлемесі 5%-ға дейін болатын жаңа несиелік құралдар әзірленді. Бұл несиелер бордақылау алаңдарына, өңдеу кәсіпорындарына және ірі қара мен ұсақ мал сатып алатын асыл тұқымды фермаларға қолжетімді болады.

Геннадий Зенченконың айтуынша, мемлекеттік қолдау мал басының формалды санына емес, нақты өндірістік нәтижелерге байланысты болуы тиіс. Бұл модель бизнесті саланы дамыту үшін жауапкершілік алуға және нақты нәтижелерге қол жеткізуге ынталандырады.

Ұсынылған бастамалар кеңес мүшелерінің қолдауына ие болып, агробизнес пен тәуелсіз сарапшылардың қатысуымен әрі қарай талқылауға шығарылатын болады. Ауыл шаруашылығы министрлігі бұл шаралардың іске асуы саланың ашықтығы мен тұрақтылығын арттыруға негіз болатынын атап өтті.

Негізгі тұжырымдар:
• Субсидиялар тек мал санына емес, нақты өнімге байлануы керек — бұл тиімділікті арттырып, жемқорлықты азайтады.
• Бұқаларды бордақылау, қошқарларды маусымдық өткізу және асыл тұқымды мал өсіруге жұмсалған шығындарды өтеу — тауарлық мал шаруашылығын ынталандыруға бағытталған.
• Бордақылау алаңдары, өңдеу кәсіпорындары мен асыл тұқымды фермалар үшін 5% мөлшерлемемен жеңілдетілген несиелер енгізіледі.