Рапс шротының әлемдік нарығы қысымда: экспорт көлемі 2022 жылдан бері ең төмен деңгейге түсуі мүмкін

Салалық сарапшылардың бағалауынша, 2025 жылдың сәуір–маусым айларында рапс шротының әлемдік нарығы соңғы бірнеше жылдағы ең үлкен тапшылықпен бетпе-бет келеді. Oil World сараптамалық шолуында геосаяси тұрақсыздық пен сауда тосқауылдары экспортқа кері әсер етіп жатқаны, бұл өз кезегінде баға динамикасы мен тұтыну құрылымына ықпал етіп отырғаны айтылады.

Канададан канола шротын жеткізу мәселесі әлі де белгісіз күйде. Нарық қатысушылары алдағы айларда Қытай мен АҚШ-қа — бұл өнімнің ең ірі тұтынушыларына — экспорттың қандай шарттарда жүзеге асатынын нақты білмейді. Сонымен қатар, Еуропалық Одақ Ресейден әкелінетін рапс шроты үшін 50% кедендік баж салығын сақтап отыр, бұл да нарыққа қысым түсіруде.

Осы жағдайлардың аясында әлемдік рапс шроты экспорты айтарлықтай қысқаруы мүмкін. 2025 жылдың сәуір–маусым айларында бұл көрсеткіш 2,1 млн тоннаға дейін төмендеуі ықтимал — бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 400 мың тоннаға немесе 16%-ға аз. Бұл көрсеткіш 2022 жылдың үшінші тоқсанынан бергі ең төменгі деңгей болмақ.

Еуропалық нарықта жағдай ерекше күрделі. Маусымдық өңдеу көлемінің төмендеуі нәтижесінде рапс шротының ұсынысы шектелуде. 2025 жылдың бірінші тоқсанында ЕО-дағы тұтыну көлемі шамамен 3 млн тоннаны құрады — бұл биылғы қаңтар–наурыз айларындағы 3,3 млн тонна және өткен жылдың осы кезеңіндегі 3,4 млн тоннадан төмен.

Тапшылық бағаға да әсер етуде: Германияның солтүстігінде рапс шротының бағасы тоннасына $330-ға жетті. Жалпы алғанда, ЕО бойынша орташа баға 2024 жылғы сәуірмен салыстырғанда 5%-ға жоғары — сол кезде баға $313/т болған.

Ал аргентиналық соя шроты әлемдік нарықта $377/т бағасымен саудалануда — бұл өткен жылмен салыстырғанда 11%-ға арзан. Мұндай баға айырмашылығы құрамажем өндірушілерінің соя шроты бағытында қайта бағдарлануына әкелуде, әсіресе бағаға сезімтал нарықтарда.

Сарапшылардың айтуынша, нарықтағы ахуалдың одан әрі қалай өрбитіні ірі ойыншылардың сыртқы экономикалық шешімдеріне байланысты болмақ. Әзірге рапс шроты нарығы тұрақсыз күйде қалып отыр, ал жеткізу тізбегіне қатысушылар баламалы жолдарды іздеуде.

Негізгі тұжырымдар:
• 2025 жылдың сәуір–маусым айларында әлемдік рапс шроты экспорты 2,1 млн тоннаға дейін төмендеп, 2022 жылдан бергі ең төменгі көрсеткіш болуы мүмкін.
• ЕО өткір тапшылыққа тап болды: өңдеу көлемі азайып, импортқа кедендік баж салығы кедергі келтіруде.
• Германияның солтүстігінде рапс шротының бағасы $330/т жетіп, бір жыл бұрынғыдан 5%-ға жоғары болды.