12.05.2025, 21:38
Май экспорты 29%-ға артты: Қазақстан халықаралық саудадағы үлесін кеңейтуде
2025 жылдың І тоқсанында өсімдік майы өндірісі 23,4%-ға өсті, күнбағыс майы — 23,1%
Қазақстанның май-тоң май өнеркәсібі тұрақты өсімді көрсетіп, АӨК пен сыртқы нарықтардағы орнын күшейтуде. 2025 жылдың бірінші тоқсанында өсімдік майын өндіру көлемі 239,6 мың тоннаға жетіп, 2024 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 23,4%-ға артқан. Әсіресе, күнбағыс майының өндірісі 23,1%-ға өсіп, 210,2 мың тоннаға жетті.
Бұл көрсеткіштердің артуы 2024 жылы 2,9 млн гектарға жеткен майлы дақылдардың егіс көлемінің ұлғаюымен тығыз байланысты. Негізгі үлесті Солтүстік Қазақстан (23,3%), Қостанай (23%) және Павлодар (12,5%) облыстары енгізді. Сонымен қатар, Абай, Ақмола және Шығыс Қазақстан облыстары да көшбасшылар қатарында.
Өткен жылы майлы дақылдардан жиналған өнім көлемі 3,3 млн тоннаға жетіп, 2023 жылмен салыстырғанда 53%-ға өсті. Бұл өңдеу кәсіпорындарының қуатын толық пайдалануға мүмкіндік берді. Ел аумағында 88 май өңдеу зауыты жұмыс істейді, олардың жалпы қуаты жылына 4,7 млн тонна шикізатты құрайды. 2024 жылы бұл кәсіпорындар 753 мың тонна өсімдік майын өндірді — бұл өткен жылмен салыстырғанда 12%-ға артық.
Экспорт та оң қарқын көрсетуде. 2024 жылы өсімдік майын сыртқа шығару 29%-ға артты. Негізгі сатып алушылар — Қытай (42,4%), Өзбекстан (35,4%), Тәжікстан, Ауғанстан және Қырғызстан. Сонымен қатар, импорт көлемі 6,8%-ға төмендеді, бұл ішкі өндірістің нығайғанын көрсетеді.
2021–2030 жылдарға арналған АӨК дамыту тұжырымдамасы аясында майлы дақылдар алқаптарын 3,3 млн гектарға дейін ұлғайту жоспарланған. Бұл ішкі өңдеуге арналған қосымша шикізат базасын қамтамасыз етіп, өнімнің қосылған құнын арттыруға мүмкіндік береді.
Мемлекеттік қолдау шараларына айналым қаражатын толықтыру үшін жеңілдетілген несиелер, ҚҚС-ты 70%-ға төмендету, экспорттық субсидиялар жатады. 2023 жылдың ақпанынан бастап күнбағыс экспортына 20% немесе тоннасына кемінде 100 еуро көлемінде экспорттық баж салығы енгізілген.
Сондай-ақ, Қытаймен санитарлық және фитосанитарлық хаттамалар қабылданып, қазақстандық қайта өңделген өнімдердің ҚХР нарығына шығуына жол ашты.
Мемлекеттік саясат, инфрақұрылым және халықаралық ынтымақтастықтың нәтижесінде Қазақстанның май саласы өңірде бәсекеге қабілеттілікке ие болып, қосылған құн үлесі жоғары тұрақты экспорт үлгісін қалыптастыруда.
🔑 Негізгі деректер:
🔹 2025 жылдың І тоқсанында өсімдік майы өндірісі 23,4%-ға өсті, күнбағыс майы — 23,1%.
🔹 2024 жылы майлы дақылдар өнімі — 3,3 млн тонна, 2023 жылмен салыстырғанда +53%.
🔹 Экспорт 29%-ға артты, негізгі сатып алушы — Қытай (42,4%).
