Астық және майлы дақылдар нарығы: қазір сату керек пе?

Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі мен «Астық және майлы дақылдар. Қазақстан» ғылыми-зерттеу бюросы астық және майлы дақылдар нарығы бойынша жаңа ұсынымдарын жариялады. Есепке сәйкес, елдегі астық бағасы тұрақты болып отыр, ал майлы және бұршақты дақылдар сегментінде әртүрлі баға өзгерістері байқалады.

Астық нарығындағы жағдай
3-сыныпты бидай бағасы өзгеріссіз қалды: жоғары сапалы астық (28% және одан жоғары желімтік) 125 теңге/кг деңгейінде тұр. Дегенмен, сарапшылар сатудан бас тартуға кеңес береді, себебі бағаның 145 теңге/кг дейін өсу әлеуеті сақталуда.
Сапасы төменірек (25% дейін желімтік) бидай партияларының орташа бағасы 81 теңге/кг, болашақта 95 теңге/кг дейін көтерілуі мүмкін.
Осындай ұсынымдар басқа бидай санаттарына да қатысты: 4-сынып (71 теңге/кг) және 5-сынып (60 теңге/кг) – қажеттілікке қарай сату ұсынылады.
Арпа нарығында да өзгеріс жоқ, бағасы 73 теңге/кг деңгейінде сақталуда. Сарапшылар сатуды кейінге қалдыруды ұсынады, өйткені 85 теңге/кг дейін өсу мүмкіндігі бар.
Дурум бидайына келетін болсақ, жағдай сәл өзгеше: ақуыз мөлшері 14% және одан жоғары болса, бағасы 85 теңге/кг, ал 15% және одан жоғары болса – 102 теңге/кг. Бұл дақылдарды жақын арада сату ұсынылады, өйткені бағаның өсуі күтілмейді.

Майлы және бұршақты дақылдар бағасындағы өзгерістер
Майлы дақылдардың ішінде зығырдың бағасы айтарлықтай өсті, 4 теңге/кг қосылып, 224 теңге/кг-ға жетті. Осыған байланысты сарапшылар сатуды тоқтата тұруды ұсынады, өйткені максималды өсім 250 теңге/кг дейін бағалануда.
Күнбағыс 173 теңге/кг деңгейінде қалды, ал рапс – 220 теңге/кг. Сарапшылар күнбағысты сатуды тоқтатып, ал рапсты тек қажет болған жағдайда сатуды ұсынады, өйткені оның төменгі шегі 180 теңге/кг болуы мүмкін.
Шафлор 138 теңге/кг деңгейінде сақталды, сарапшылар оны сатуды ұсынады, себебі бағаның айтарлықтай өсуі күтілмейді.
Қыша нарығында күтпеген жағдай орын алды: оның бағасы күрт төмендеп, 38 теңге/кг жоғалтып, 177 теңге/кг-ға дейін түсті. Дегенмен, алдағы айларда баға диапазоны 200-300 теңге/кг аралығында болуы мүмкін.
Бұршақ дақылдарының ішінде бұршақ (+30 теңге/кг, 122 теңге/кг дейін) және қызыл жасымық (+19 теңге/кг, 217 теңге/кг дейін) бағаларының айтарлықтай өсуі тіркелді.
Жасыл жасымық ең жоғары өсімді көрсетті – +32 теңге/кг, 395 теңге/кг-ға жетті. Бағаның 450 теңге/кг дейін өсу әлеуеті бар, бірақ қазіргі тенденцияларды мұқият қадағалау қажет.

Экспорттық бағалар
Саудагерлердің мәліметінше, Қытайға (DAP Алашанькоу) экспортталатын зығырдың бағасы тоннасына $520, күнбағыс – $470–500 аралығында, ал шафлор – $470–490 аралығында сатылуда. Бұл көрсеткіштер фермерлер мен трейдерлер үшін негізгі бағдары болып табылады.

Қорытындылар және ұсынымдар
Қазақстанның астық нарығы айтарлықтай баға құбылмалығын көрсетпейді, алайда майлы және бұршақты дақылдар сегментінде оң динамика байқалады.
Сарапшылардың негізгі ұсынымдары:
🔹 Жоғары сапалы бидай мен арпа – сатуды кейінге қалдыру, бағаның өсуі күтілуде.
🔹 Дурум бидайы – жақын арада сату ұсынылады, өйткені бағаның әрі қарай өсуі болжанбайды.
🔹 Зығыр мен күнбағыс – бағаның одан әрі көтерілуі мүмкін, сатуды кейінге қалдырған жөн.
🔹 Шафлор – сатуды бастау ұсынылады.
🔹 Қыша – бағаның төмендеуіне қарамастан, өсу әлеуеті сақталуда.
🔹 Бұршақ пен жасымық – сұраныс бағаның өсуін қолдайды, қажеттілікке қарай сату мүмкін.
Қазіргі жағдайда негізгі фактор – жақсырақ бағаларды күту мен келісімшарттық міндеттемелерді орындау арасындағы тепе-теңдікті сақтау.